Жарияланған күні: 22.11.2019 18:14
Өзгертілген күні: 22.11.2019 18:15
Салықтық рақымшылық шеңберінде бюджетке негізгі борышты төлеу кезінде 507 472 ЖТ бойынша өсімпұл есептен шығарылды, ағымдағы жылдың басынан бастап 12,08 млрд. теңге мөлшерінде негізгі борыш сомасы төленген және 2,15 млрд. теңге сомасына өсімпұл есептен шығарылған.
Бұл туралы бүгін ҚР Президенті жанындағы Орталық коммуникациялар қызметінің брифингінде ҚР Қаржы министрлігі Мемлекеттік кірістер комитеті салық әдіснамасы департаменті директорының міндетін атқарушы Дәулет Жарылғасинов мәлімдеді.
Өз сөзінде ағымдағы жылдың 10 айының қорытындысы бойынша жергілікті бюджетке 3 жергілікті салық түсімдері бойынша бюджеттің орындалуы бойынша жеке көрсеткіштерді атап өткім келеді.
Мәселен, 01.11.2019 жылғы жағдай бойынша жалпы республика бойынша бюджетке 290,8 млрд.теңге жергілікті салық түсті. Өткен жылдың ұқсас кезеңімен салыстырғанда түсімдер 20,2 млрд.теңгеге ұлғайды.
Өңірлер бөлінісінде айтарлықтай түсімдер Атырау облысы бойынша – 41,5 млрд. т., Алматы қаласы бойынша – 37,0 млрд. т. және Астана қаласы бойынша – 30,1 млрд. т. байқалады.
01.10.2019 ж. жағдайы бойынша көлік құралдарына салық салу объектілері болып табылатын көлік құралдарының саны 3 906 518 бірлікті құрады, оның ішінде 3 669 714 бірлік жеке тұлғаларға және 236 804 бірлік заңды тұлғаларға тиесілі, салық төлеушілер саны – 2 784 185 Жеке тұлғаларға тиесілі.
Мүлік салығы мен жер салығы бойынша төлеушілердің саны жалпы 7,3 млн. жеке тұлғаны құрады, оның ішінде мүлік салығы бойынша - 3,8 млн., жер салығы бойынша – 3,4 млн.
 
Жеке тұлғаларға негізгі борышты бюджетке төлеген кезде есептелген өсімпұл сомаларын есептен шығару бөлігінде "салықтық рақымшылық жасау" акциясына қатысты
Мәселен, 01.01.2019 жылғы жағдай бойынша берешегі бар және берешектің негізгі сомасын өтеу шартымен өсімпұлды есептен шығару бойынша акцияны пайдалану мүмкіндігі бар жеке тұлғалардың саны 13,9 млрд.теңгеге негізгі борыш бойынша бересі сомасы және 6,3 млрд. теңгеге өсім сомасы бар шамамен 1,4 млн. адамды құрады, барлығы 20,2 млрд. теңге.
2019 жылғы 14 қарашадағы жағдай бойынша 507 472 ЖТ бойынша өсімпұл есептен шығарылды, олар ағымдағы жылдың басынан бастап 12,08 млрд.теңге мөлшерінде негізгі борыш сомасы төленген және 2,15 млрд. теңге сомасына өсімпұл есептен шығарылды.
Өңірлер бөлінісінде өсімпұл есептен шығарылған жеке тұлғалардың ең көп саны Алматы қаласына – 92 487 ЖТ, Түркістан облысына – 57 988 ЖТ және Шымкент қаласына – 44 089 ЖТ келеді. Жеке тұлғалардың ең аз саны Қызылорда облысына – 10 585, СҚО – 13 913 ЖТ және ШҚО – 11 444 ЖТ келеді.
Өсімақының ең көп сомасы Алматы қаласы бойынша – 971,6 млн.теңге, Павлодар облысы бойынша – 174,3 млн. теңге, Алматы облысы бойынша – 126,9 млн. теңге есептен шығарылды. Ең аз өсім сомасы Атырау облысы бойынша - 32,7 млн.теңге, Ақтөбе облысы бойынша – 35,4 млн. теңге, ШҚО бойынша – 27,8 млн. теңге есептен шығарылды. Мемлекеттік кіріс органдарының БАҚ құралдары және "салықтық рақымшылық" акциясы бойынша өңірлерде және орталық деңгейде семинарлар бойынша үгіттеу және насихаттау жұмыстары жалғасуда.
 
Жеке тұлғалардың салық берешегін өндіріп алу бойынша жүргізілген іс-шараларға қатысты
 
Мемлекеттік кірістер органдары "қасақана" төлемеушілерден салық берешегін өндіріп алу бойынша тұрақты негізде іс-шаралар жүргізеді. Осындай іс-шаралардың бірі салық берешегі бар 100 ірі қарыз төлемейтін жеке тұлғаларды жариялау болып табылады.
Бұл тізімдер тұрақты негізде Комитеттің және аумақтық мемлекеттік кірістер департаменттерінің сайтында жарияланады. Бұл шара ірі борышкерлерден салық берешегін өндіріп алудың тиімді құралы болып табылады.
Мысалы, Топ 100 тізімдерінің бірі жарияланғаннан кейін Нұр-сұлтан қаласының тұрғыны 3 193 076 теңге көлемінде жер салығы бойынша қарыз өтелді, сонымен қатар жеке тұлғаларға салық рақымшылық жасау шеңберінде оған 4 000 869 теңге көлемінде есептелген өсімпұл есептен шығарылды. Сондай-ақ Қостанай облысы тұрғындарының бірі тізім жарияланғаннан кейін көлік салығы бойынша 421 399 теңге мөлшеріндегі қарызды өтеген, оған 408 399 теңге мөлшеріндегі өсімпұл есептен шығарылды.
Салықтар бойынша өз қарыздарын төлеген 10 адамнан астам өтелген берешектің жалпы сомасы 10 512 137 теңгені құрады (бересі – 5 480 181 теңге, өсімпұл – 5 031 956 теңге).
 
Уәкілетті мемлекеттік органдардың мәліметтерін өзектендіру бойынша жүргізілетін жұмыстарға қатысты.
 
Салық кодексінің нормаларына сәйкес мемлекеттік кірістер органдары уәкілетті органдар ұсынған мәліметтер негізінде жеке тұлғалардан мүлік салығын, жер салығын және көлік құралдарына салықты есептеуді жүргізеді.
Мемлекеттік кірістер органдарының аумақтық бөлімшелері жыл сайын салық төлеушілердің дербес шоттарына мүлік салығы мен жер салығы сомаларын есептеуді жүргізеді.
Алайда, бүгінгі күні уәкілетті органдардың сапасыз ұсынылған деректерімен байланысты салық сомаларын жекелеген қате (қате) есептеу фактілері орын алады.
Мысалы, уәкілетті органның мәліметтерінде салық есебін дұрыс жүргізу және салық төлеушіге - адресатқа дұрыс жіберу үшін қажет мүлік иелерінің ЖСН немесе салық салу объектілерінің жекелеген сипаттамаларының (Көлік бойынша қозғалтқыш көлемі, жер учаскелерінің ауданы, жылжымайтын мүліктің бағалау құны, нақты меншік иесінің емес, басқа тұлғаның ЖСН көрсетілген) дұрыс көрсетілмеген көптеген фактілері бар.
Бүгінгі күнге дейін не істелді
Осыған байланысты, аумақтық мемлекеттік кірістер органдары аумақтық уәкілетті мемлекеттік органдармен, сондай-ақ ҚР ҚМ МКК орталық деңгейде ағымдағы жылдың ақпан айында МКК және уәкілетті мемлекеттік органдардың қызметкерлері қатарынан жұмыс тобы құрылды, ол тұрақты негізде ұсынылып отырған мәліметтерді салыстырып тексеру, түгендеу және өзектендіру (жылжымалы және жылжымайтын мүлік объектілері бойынша деректер базасын тазалау), оның ішінде "Азаматтарға арналған үкімет "Мемлекеттік корпорациясы" КЕАҚ (ХҚКО, Арнайы ХҚКО) бойынша жұмыстарды жоспарлы түрде жүргізеді.
Бұдан басқа, мемлекеттік органдардың деректер базасымен ықпалдасу мақсатында 2019 жылғы қаңтардан бастап "интеграцияланған деректер базасы" (БҚК) ақпараттық жүйесін әзірлеу басталды, ол МКК жүйелерін және мемлекеттік және уәкілетті органдар жүйелерін интеграциялауды жүргізуге мүмкіндік береді.
ИБД кіші жүйелерінің бірі қазіргі уақытта тәжірибелік пайдалануда тұрған "жергілікті салықтар" кіші жүйесі болып табылады.
БҚК АЖ "жергілікті салықтар" кіші жүйесінде салықтарды есептеудің артықшылықтары:
  • Орталықтандырылған деректер базасы және жергілікті салықтарды орталықтандырылған есептеу;
  • Нақты уақыт режимінде уәкілетті органдардың мәліметтерін өзектендіру;
  • Жер салығын, мүлік салығын және жеке тұлғалардың көлік құралдарына салықты есептеу процестерін автоматтандыру, салық төлеушілердің дербес шоттарына есептеулерді беру;
  • Адам факторы мен сыбайлас жемқорлық әрекеттерінің болмауы салдарынан салық инспекторларының мәліметтерді қолмен енгізбеуі және түзетуі;
  • Жеке тұлғаларға хабарлама жіберудің әртүрлі тәсілдері ағымдағы жылы жергілікті салықтар бойынша пилоттық жоба шеңберінде іске асырылды (SMS-хабарлама, Екінші деңгейдегі банктердің клиенттері үшін алдағы төлемдер сервисі, электрондық пошта, "Электрондық үкімет порталының" жеке кабинеті, ҚР ҚМ МКК порталының Салық төлеушінің кабинеті);
  • Салық салу объектілері туралы деректерді өзгерту мониторингінің құралы.
 
Жаңа өзгерістер туралы салық заңнамасы бойынша жергілікті салықтар
- Жеке тұлғалардан көлік құралдарына салық төлеу мерзімін ауыстыру
 
"Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне салық салу мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы" ҚР Заңының жобасы (бұдан әрі – ҚР заң жобасы) төртінші деңгейдегі бюджетке уақтылы түсуді қамтамасыз ету үшін жеке тұлғалардан көлік құралдарына салық төлеу мерзімін салық кезеңінің 31 желтоқсанынан бастап есепті салық кезеңінен кейінгі жылдың 1 сәуіріне ауыстыру ұсынылады.
- Мүлік салығын және жер салығын біріктіру (оңтайландыру)
Заң жобасында мүлік салығын және жер салығын төлеуді оңайлату мақсатында жеке тұлғалар аталған салықтарды салық элементтерін (салық салу объектісі, салық базасы, ставкалар, есептеу және төлеу тәртібі) өзгертпей біріктіруді (оңтайландыруды) жүргізуді ұсынады.
Бұл жағдайда жер учаскелері мен мүлік бойынша салық жеке-жеке өз тәртібімен есептеледі, ал салық төлеушіге бір сомамен (бюджеттік сыныптаманың бірыңғай коды) төлеуге ұсынылады.
- Көп пәтерлі тұрғын үйлердің меншік иелері үшін жер салығын жою (салық сомасының аздығына және әкімшілік ету шығындарына, объектілердің көп санына және есептеу күрделілігіне байланысты).
 
Қатысты тұлғалардың құқығы бар, жеңілдікті және жергілікті салықтар жөніндегі
Қолданыстағы Салық кодексінің көлік құралдары, тіркемелерді қоспағанда, жеңіл автокөлікті астам көлемдегі 4 000 текше сантиметр, әкелінген немесе Қазақстан Республикасында тіркелген кейін 31 желтоқсан 2013 жылғы босатылады:
- Ұлы Отан соғысының қатысушылары мен мүгедектері және жеңілдіктер мен кепілдіктер бойынша оларға теңестірілген адамдар, Ұлы Отан соғысы жылдарында тылдағы жанқиярлық еңбегі мен мінсіз әскери қызметі үшін бұрынғы КСР Одағының ордендерімен және медальдарымен марапатталған адамдар, сондай-ақ 1941 жылғы 22 маусым-1945 жылғы 9 мамыр аралығында кемінде алты ай жұмыс істеген (әскери қызмет өткерген) және Ұлы Отан соғысы жылдарында тылдағы жанқиярлық еңбегі мен мінсіз әскери қызметі үшін бұрынғы КСР, "Халық қаһарманы", "Қазақстанның Еңбек Ері" атақтарына ие болған, Даңқ орденінің үш дәрежесімен және "Отан" орденімен марапатталған көп балалы аналар, "Батыр Ана" атағына ие болған немесе "Алтын алқа" не "Күміс алқа" алқасымен марапатталған көп балалы аналар, мүгедектер.
 
Жер салығы бойынша:
- Ұлы Отан соғысының қатысушылары мен мүгедектері және жеңілдіктер мен кепілдіктер бойынша оларға теңестірілген адамдар, Ұлы Отан соғысы жылдарында тылдағы жанқиярлық еңбегі мен мінсіз әскери қызметі үшін бұрынғы КСР Одағының ордендерімен және медальдарымен марапатталған адамдар, 1941 жылғы 22 маусым-1945 жылғы 9 мамыр аралығында кемінде алты ай жұмыс істеген (әскери қызмет өткерген) және Ұлы Отан соғысы жылдарында тылдағы жанқиярлық еңбегі мен мінсіз әскери қызметі үшін бұрынғы КСР Одағының, Кәмелетке толғанға дейін ата-анасының қамқорлығынсыз қалған;
- "Батыр Ана" атағына ие болған, "Алтын алқа" алқасымен марапатталған көп балалы аналар";
- Жеке тұратын зейнеткерлер.
 
Мүлік салығы бойынша:
- Кеңес Одағының батырлары, Социалистік Еңбек ерлері, адамның атақтарына ие болған, "Халық қаһарманы", "Қазақстанның Еңбек Ері", ордендерімен марапатталған, үш дәрежелі "Даңқ" және "Отан" орденімен марапатталған, көп балалы ана " атағына ие болған "Мать-героиня", награжденные "Алтын алқамен", жеке тұратын зейнеткерлер - шегінде 1000 АЕК барлық объектілерінің жалпы құнынан салық салу меншік құқығындағы;
- қатысушылар мен Ұлы Отан соғысының мүгедектері және оған теңестірілген тұлғалар және жеңілдіктер мен кепілдіктер бойынша тұлғаның ордендерімен КСР Одағының жанқиярлық еңбегі мен мінсіз әскери қызметі үшін тылда еңбек етіп, Ұлы Отан соғысы жылдары, сондай-ақ адамның жұмыс істеген (әскери қызмет өткерген) және кемінде алты ай 22 маусым 1941 жылдан 9 мамыр 1945 жылғы ордендері және медальдарымен үшін бұрынғы КСР Одағының ордендерімен және мінсіз әскери қызметі үшін жылдарында тылда Ұлы Отан соғысының мүгедектері – меншік құқығындағы барлық салық салу объектілерінің жалпы құнынан 1500 еселенген АЕК мөлшері шегінде;
- жетім балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балалар 18 жасқа толғанға дейінгі кезеңде.
 
Уәкілетті органдар Мемлекеттік кіріс органдарына ұсынатын мәліметтердің сапасын бақылауға қатысты
Мемлекеттік кірістер органдары жыл сайын уәкілетті мемлекеттік және жергілікті атқарушы органдардың бюджетке төлемдерді есептеудің дұрыстығы, өндіріп алудың толықтығы және аударудың уақтылығы, сондай-ақ салық органдарына мәліметтерді ұсынудың дұрыстығы мен уақтылығы мәселелері бойынша қызметіне бақылау жүргізеді.
Мысалы, Маңғыстау облысы бойынша МКД ағымдағы жылы мемлекет меншігіне айналдырылған мүлікті есепке алу, сақтау, бағалау, одан әрі пайдалану және сату тәртібінің сақталуына, ол сатылған жағдайда бюджетке ақшаның толық және уақтылы түсуіне, сондай-ақ "ҚР ҚМ Маңғыстау мемлекеттік мүлік және жекешелендіру Департаменті"ММ мемлекет меншігіне айналдырылған (түскен) мүлікті беруге тексеру жүргізілді. Тексеру нәтижелері бойынша мүлік туралы мәліметтерді ұсыну Ережелері бойынша бұзушылықтар анықталды.
Осыған байланысты ҚР ӘҚБтК-нің 471-бабының 2-бөлігі бойынша әкімшілік іс қаралып, 75 750 теңге көлемінде айыппұл түрінде әкімшілік жаза қолдану туралы қаулы шығарылды.
Сондай-ақ, 2018 жылы көлік құралдары иелері туралы мәліметтерді толық және дұрыс ұсынбағаны үшін Шымкент қаласы ІІД Әкімшілік полиция басқармасының лауазымды адамы 75 750 теңге көлемінде айыппұл түрінде әкімшілік жауапкершілікке тартылды. Мемлекеттік кіріс органдарының мәліметтерді ұсыну сапасы мен толықтығы бойынша жұмысы АҚБ-мен бірге жалғасуда.